Z raportu „Transport drogowy w Polsce 2021+”, opracowanego przez centrum analiz SpotData na zlecenie i przy merytorycznej współpracy związku pracodawców Transport i Logistyka Polska, wynika, że najważniejszym wyzwaniem stojącymi przed polskimi firmami transportu drogowego są niedobory kadrowe (kierowcy) oraz zmiany regulacji europejskich w ramach tzw. Pakietu Mobilności. Zapytani o to przedstawiciele branży (w badaniu wzięło udział 116 osób reprezentujących wiodące na rynku firmy) przyznali tym zagrożeniom 8,1 pkt w 10-stopniowej skali (gdzie 10 oznacza największą intensywność problemu). Respondenci wskazali wśród wyzwań również coraz ostrzejsze unijne regulacje dotyczące emisji (6,1 pkt), nieuczciwą konkurencję na rynku (6 pkt) oraz rosnącą konkurencję ze strony dużych graczy jak Amazon czy Uber (4 pkt).

Podstawą każdego działania powinna być wiedza oparta na obiektywnych faktach. To na niej opiera się planowanie inwestycji, wdrażanie zmian w strukturze i organizacji przedsiębiorstw, planowanie i prowadzenie działalności operacyjnej, negocjacje kontraktow i szereg innych działań po stronie biznesu. Wiedza powinna też służ politykom i urzędnikom, aby podejmowane przez nich decyzje optymalnie i efektywnie służyły społeczeństwu i gospodarce. Mam nadzieję, że raport okaże się pomocny nie tylko dla przedsiębiorców z branży TSL, ale także dla naszych klientów i partnerów biznesowych, dla potencjalnych inwestorów oraz dla polityków i administracji publicznej, od których w dużej mierze zależą warunki działania transportu drogowego
– uzasadnił powstanie raportu Maciej Wroński, prezes TLP.

Rola transportu w gospodarce Polski i Europy

Transport drogowy towarów jest jedną z trzech największych branż polskiej gospodarki, obok handlu hurtowego i detalicznego. Bezpośredni udział sektora transportu i magazynowania w polskim PKB wynosi 6% , ale jego znaczenie dla gospodarki jest dużo większe. Bez transportu inne branże nie mogłyby funkcjonować – szczególnie handel i przemysł. Z szacunków TLP i SpotData wynika, że transport jest jedną z krytycznych pozycji kosztowych dla branż, które wytwarzają 50% polskiego PKB. Jednocześnie firmy transportowe zatrudniają milion osób, wożą 85% polskiego eksportu i płacą ponad 16 mld zł podatków do budżetu państwa i samorządów.

Polskie firmy transportowe mają ogromny wkład nie tylko do rodzimej, ale i całej europejskiej gospodarki. W 2008 roku polscy przewoźnicy przewozili 8% towarów transportowanych drogami z Niemiec do Francji, a w 2020 – już jedną czwartą. Wożą też ponad 20% towarów w transporcie drogowym z Niemiec do Włoch, Czech i Wielkiej Brytanii.

Rynek europejski odpowiada za największy wzrost pracy przewozowej wykonywanej przez polskie przedsiębiorstwa. Łącznie wypracowują one ponad 300 mld tonokilometrów pracy przewozowej, z czego najwięcej (ok. 120 mld tkm) na rynku krajowym. Najszybciej rośnie jednak praca przewozowa wykonywana w transporcie typu cross-trade (przewóz między innymi krajami poza Polską) oraz w kabotażu (przewóz w granicach innego kraju), która w ostatniej dekadzie rosła w średnim tempie 9,45% rocznie. Praca przewozowa w eksporcie, imporcie i przewozach krajowych rosła zaś w tempie między 4 a 5% rocznie.

Transport odgrywa dużą rolę w rozwoju wielu branż polskiej i europejskiej gospodarki, ale znaczenie kilku z nich zasługuje na szczególne wyróżnienie. Po pierwsze jest to handel (hurtowy i detaliczny) – bardzo szybko rosnąca gałąź gospodarki, co ma ogromny wpływ na popyt na usługi transportowe i logistyczne. Jedna czwarta popytu na usługi transportu drogowego pochodzi z tego sektora gospodarki. Po drugie są to branże przetwórcze, w tym głównie spożywcza, materiałów budowlanych, motoryzacyjna, metalowa, chemiczna czy papiernicza. Po trzecie jest to budownictwo, które odgrywa duże znaczenie w gospodarce w okresie intensywnego wzrostu inwestycji publicznych (drogi, linie kolejowe), czy prywatnych (nieruchomości komercyjne i mieszkania).

Rynek się konsoliduje

W Polsce działa 125 tys. firm zajmujących się transportem drogowym towarów. Najwięcej stanowią mikroprzedsiębiorstwa. Kluczowe dla rozwoju branży, ze względu na jej międzynarodowy charakter, jest 38 tys. firm mających licencję wspólnotową. Obserwowanym na rynku trendem jest postępująca stopniowo konsolidacja, czyli wzrost znaczenia firm średnich i dużych kosztem mikroprzedsiębiorstw.

Rosnące wymagania pracowników dotyczące warunków zatrudnienia są łatwiejsze do spełnienia w firmach większych, realizujących bardziej złożone zlecenia i dzięki temu wypłacających wyższe wynagrodzenia. Wzrost znaczenia przewozów kabotażowych i cross-trade sprawia, że przewagę zyskują firmy zdolne do obsługi dużych międzynarodowych zleceń.

W raporcie pokazane są najważniejsze trendy w wynikach finansowych 100 największych przedsiębiorstw. Widać, że przychody rosną w tempie ok. 10%, marże są utrzymywane na stabilnym poziomie, podobnie jak wskaźniki zadłużenia. Istotnym zjawiskiem jest wzrost relacji płac do przychodów – czyli jednostkowych kosztów pracy. O ile jeszcze w 2017 roku relacja płac do przychodów wynosiła 7,2%, o tyle w 2020 roku już 8,3%. Ten proces będzie prawdopodobnie kontynuowany ze względu na zmiany strukturalne na rynku pracy.

Mimo wyzwań, firmy planują rozwój

W ostatnich latach polskie firmy na dużą skalę inwestowały w odnowienie floty samochodów ciężarowych i naczep/przyczep. Ponad połowa przewozów jest już wykonywana pojazdami, których wiek nie przekracza 5 lat. Najszybciej rośnie flota pojazdów ciężkich, powyżej 16 ton DMC. Wśród nich dominują pojazdy o charakterze uniwersalnym, np. naczepy skrzyniowo-plandekowe, ale najszybciej rośnie flota specjalistyczna, przeznaczona do transportu np. płynów, gazów, materiałów sypkich i niebezpiecznych oraz w temperaturach kontrolowanych. Związane jest to z postępującą specjalizacją przewozów ładunków, której towarzyszy przyspieszenie postępu technicznego.

Mimo wyzwań, firmy planują rozwój. Z badania wynika, że 72% firm planuje w najbliższym czasie zakup nowych pojazdów, 42% – inwestycje w cyfryzację procesów, a 16% – w budowę magazynów. Duża rola polskich firm na europejskim rynku sprawia, że bardzo mało prawdopodobny jest scenariusz ich wypierania z zachodnich krajów, mimo nieprzyjaznych regulacji, takich jak Pakiet Mobilności. Polskie firmy zyskały mocną pozycję na wielu kluczowych szlakach transportowych, mają doświadczenie, zasoby, są konkurencyjne. Rola sektora transportu drogowego ładunków w polskiej i europejskiej gospodarce będzie rosła – przewidują autorzy opracowania.

Przyszłość polskiego transportu drogowego zależy jednak w dużej mierze od polityki naszego państwa. Aby sprostać opisanym w raporcie wyzwaniom oraz nieprzewidywalnym zdarzeniom, takim jak pandemia COVID-19 lub wojna na Ukrainie, potrzebne jest systemowe wsparcie rządu i jego współpraca z branżą. Bez likwidacji barier administracyjnych, bez mechanizmów zapobiegających skokowym i drastycznym wzrostom kosztów pracy i paliwa, bez uproszczenia zasad rozliczania pracy kierowców w międzynarodowych przewozach drogowych oraz uruchomienia środków finansowych na transformację klimatyczną transportu drogowego w niedalekiej przyszłości dzisiejsza pozycja naszej branży może być jedynie wspomnieniem. A skutki zaniechań lub niewłaściwej polityki odczuje cała polska gospodarka narodowa, budżet państwa i społeczeństwo
– przestrzega Maciej Wroński.

Partnerami raportu „Transport drogowy w Polsce 2021+” są firmy Inelo i Wielton Group. To kompleksowe opracowanie, które pokazuje stan rozwoju branży w Polsce i najważniejsze wyzwania przed nią stojące. Opiera się na analizach publicznych danych statystycznych z Polski i Europy, sprawozdaniach finansowych 100 największych firm w kraju, własnym badaniu ilościowym na próbie 115 przedsiębiorstw oraz rozmowach z przedstawicielami przewoźników.

Raport dostępny tutaj: transport-drogowy-w-polsce-2021