Unijny System Handlu Emisjami (EU ETS) to rynek uprawnień do emisji CO₂ dla energochłonnych gałęzi przemysłu i sektora elektroenergetycznego. Jest to główne narzędzie UE służące ograniczaniu emisji, które ma zastosowanie w stosunku do ok. 40% całkowitej emisji CO₂ w UE. Od czasu jego wprowadzenia w 2005 r. emisje w UE spadły o 41%.

Transport morski

Rada i Parlament zgodziły się na włączenie emisji pochodzących z żeglugi morskiej do systemu ETS. Wyrażono zgodę na stopniowe wprowadzanie przez armatorów obowiązku umarzania uprawnień: 40% dla zweryfikowanych emisji od 2024 r., 70% od 2025 r. i 100% od 2026 r. Duże statki żeglugi przybrzeżnej o tonażu brutto powyżej 5000 ton zostaną objęte „rozporządzeniem MRV” w sprawie monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji CO₂ z rozporządzenia w sprawie transportu morskiego od 2025 r. oraz w systemie ETS od 2027 r. Statki drobnicowe i statki żeglugi przybrzeżnej o tonażu brutto od 400 do 5000 ton zostaną objęte rozporządzeniem MRV od 2025 r., a ich włączenie do systemu ETS zostanie poddane ocenie w 2026 r. Ponadto umowa uwzględnia specyfikę geograficzną i proponuje środki przejściowe dla małych wysp, statków klasy lodowej i podróży związanych z regionami najbardziej oddalonymi i zobowiązaniami z tytułu świadczenia usług publicznych oraz wzmacnia środki zwalczania ryzyka uchylania się od płacenia podatków w sektorze morskim. Niektóre państwa członkowskie ze stosunkowo dużą liczbą przedsiębiorstw żeglugowych otrzymają dodatkowo 3,5% pułapu uprawnień sprzedawanych na aukcji, które zostaną rozdzielone między nimi. Współprawodawcy zgodzili się uwzględnić emisje inne niż CO₂ (metan i N₂O) w rozporządzeniu MRV od 2024 r. i w EU ETS od 2026 r.

Transport drogowy

Rada i Parlament uzgodniły utworzenie nowego, odrębnego systemu handlu emisjami dla sektora budynków i transportu drogowego oraz paliw dla dodatkowych sektorów, aby zapewnić opłacalne redukcje emisji w tych sektorach, w których do tej pory trudno było przeprowadzić dekarbonizację. Nowy system obejmie dystrybutorów, którzy dostarczają paliwa do budynków, dla transportu drogowego i niektórych innych sektorów. Część dochodów z aukcji zostanie wykorzystana na wsparcie zagrożonych gospodarstw domowych i mikroprzedsiębiorstw za pośrednictwem specjalnego Społecznego Funduszu Klimatycznego. Współprawodawcy uzgodnili, że system ruszy w 2027 r. Harmonogram redukcji emisji i liniowy współczynnik redukcji ustalono na poziomie 5,10 od 2024 r. i 5,38 od 2028 r. Rada i Parlament zgodziły się na licytację dodatkowych 30 proc. wolumenu aukcji przez pierwszy rok od uruchomienia systemu, tak aby działał płynnie („frontloading”).

Społeczny Fundusz Klimatyczny

Rada i Parlament uzgodniły ustanowienie Społecznego Funduszu Klimatycznego, aby wspierać znajdujące się w trudnej sytuacji gospodarstwa domowe, mikroprzedsiębiorstwa i użytkowników transportu w radzeniu sobie z wpływem cenowym nowego systemu ETS. Rada i Parlament uzgodniły, że fundusz będzie częścią budżetu UE i będzie zasilany z zewnętrznych dochodów przeznaczonych na określony cel do maksymalnej kwoty 65 mld euro. Taka struktura budżetowa umożliwia funduszowi korzystanie z szeregu gwarancji powiązanych z budżetem europejskim bez ponownego otwierania wieloletnich ram finansowych UE. Każde państwo członkowskie przedłoży Komisji „ plan społeczno-klimatyczny”, zawierający środki i inwestycje, które zamierza podjąć, aby złagodzić wpływ nowego systemu handlu emisjami na gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji. Takie środki mogłyby obejmować zwiększenie efektywności energetycznej budynków, renowację budynków, dekarbonizacja ogrzewania i chłodzenia w budynkach oraz absorpcja bezemisyjnej i niskoemisyjnej mobilności i transportu, a także środki zapewniające bezpośrednie wsparcie dochodów w sposób tymczasowy i ograniczony.

Źródło: Rada Europejska