Utrata stałych kontrahentów jest dla każdego przedsiębiorstwa sporym problemem, ponieważ zazwyczaj nawiązywanie długofalowych relacji biznesowych oraz pozyskanie zaufania drugiej strony wymaga dużego zaangażowania i czasu, nierzadko także odpowiednich nakładów finansowych.
W analizie czynów nieuczciwej konkurencji oraz zasad ochrony przed takimi działaniami należy odwoływać się zarówno do kodeksu pracy z 1974 r., jak i ustawy o zwalczaniu czynów nieuczciwej konkurencji z 1993 r.
Jak zapobiec nieuczciwym praktykom prowadzącym do utraty kontrahentów?
Przedsiębiorcy zatrudniający w swojej firmie pracowników mogą zabezpieczyć się przed ryzykiem związanym z ich odejściem i jednoczesnym zabraniem dotychczasowych klientów na kilka sposobów.Art. 12 ust. 1 za czyn nieuczciwej konkurencji wskazuje również działanie polegające na „nakłanianiu osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę, na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych albo innych obowiązków umownych, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy”.
Należy pamiętać, że odpowiedzialność, o której mowa w tym artykule odnosi się zarówno do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i innych współpracowników. Dla stosowania przepisów tej ustawy rodzaj umowy zawartej między przedsiębiorcą a pracownikiem odgrywa drugorzędną rolę.
W wielu przypadkach sama znajomość i świadomość konsekwencji prawnych wystarczy, aby pracownik zrezygnował z prób podejmowania działań niedozwolonych.
Sporządzenie umowy o zakazie konkurencji
Innym sposobem na skuteczne zabezpieczenie swoich interesów jest również sporządzenie umowy o zakazie konkurencji. Stosowne przepisy odnoszące się do zakazu konkurencji przez pracowników znajdują się w kodeksie pracy w art. 101(1) - 101(4).Zgodnie z art. 101(1): „w zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność”.
Zakaz konkurencji może zostać ustanowiony:
1. Na cały czas trwania umowy o pracę.2. Po ustaniu umowy o pracę.
3. W umowie z osobą zatrudnioną na podstawie stosunku cywilnoprawnego (w tym przypadku zastosowanie będą mieć przepisy ogólne prawa cywilnego).
W punkcie 2, tj. gdy zakaz konkurencji został określony po ustaniu stosunku pracy, byłemu pracownikowi przysługuje odszkodowanie, na co wskazuje bezpośrednio art. 101(2) § 1. Wymaga on także, aby w umowie określić okres obowiązywania zakazu konkurencji.
Odszkodowanie nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Może być ono wypłacane w miesięcznych ratach (§ 3).
Należy również pamiętać, że taka umowa musi zostać sporządzona w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Podczas jej sporządzania zawsze należy uwzględnić indywidualną sytuację każdego przedsiębiorstwa oraz jego faktyczne, rzeczywiste potrzeby. Stosowanie ogólnych, uniwersalnych wzorców bardzo często okazuje się rozwiązaniem niebezpiecznym, prowadzącym do powstawania sporów i konfliktów.
Tajemnice przedsiębiorstwa – czym są i jak nie doprowadzić do ich ujawnienia?
Dla przedsiębiorstw, poza długofalowymi relacjami z kontrahentami, ogromne znaczenie odgrywają również informacje, określane jako tajemnice przedsiębiorstwa. To właśnie dzięki nim firmy mogą wzmacniać swoją pozycję na rynku oraz wyróżniać się na tle konkurencji.Do jednych z podstawowych tajemnic przedsiębiorstwa możemy zaliczyć m.in. plany inwestycyjne i sprzedażowe oraz informacje o wynagrodzeniach.
Jak pracodawca może w takim razie zabezpieczyć się przed ryzykiem ujawnienia ww. informacji przez swojego pracownika, prowadzących do naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa?
Wskazówką powinien być dla nas art. 100 § 1 i 2 kodeksu pracy, określający główne obowiązki każdego pracownika. Znalazł się w nim zapis, zgodnie z którym pracownik jest zobowiązany do dbania o dobro zakładu pracy, chronienia jego mienia oraz zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Ponadto, do jego obowiązków należy także przestrzeganie tajemnicy określonej w odrębnych przepisach.
Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że sam art. 100 kodeksu pracy nie jest w tym przypadku wystarczającym zabezpieczeniem dla pracodawcy. Powinien on szczegółowo określić w odrębnym dokumencie, jakie dokładnie tajemnice mają mieć charakter poufny i podlegający ochronie prawnej.
Sposób zakomunikowania tych informacji musi być czytelny, jasny i zrozumiały dla wszystkich odbiorców. Najlepiej zrobić to w formie pisemnej, w postaci m.in. wykazu. Następnie, konieczne jest także określenie osób, które mogą uzyskać dostęp do takich informacji oraz wskazanie zasad ich przetwarzania. Pracodawca ma obowiązek poinformować wybraną przez siebie grupę osób o wprowadzonym wykazie oraz obowiązujących w związku z nim procedurami.
Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa – odpowiedzialność cywilna i karna
W przypadku naruszenia przepisów o nieuczciwej konkurencji, o których mowa w ustawie z 1993 r., naruszyciel może ponieść odpowiedzialność cywilną lub karną.Zgodnie z art. 18 ust, 1: „W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:
1) zaniechania niedozwolonych działań;
2) usunięcia skutków niedozwolonych działań;
3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony”.
Zasady odpowiedzialności karnej określa natomiast rozdział 4 tej ustawy. Art. 23 ust. 1 i 2 wskazuje na odpowiedzialność karną za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa. Podlega jej ten, kto „wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy.” Sąd może orzec w tym przypadku karę grzywny, ograniczenia albo pozbawienia wolności do lat 2. Kara ta odnosi się także do osoby, która uzyskała bezprawnie informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa i ujawniła ją innej osobie lub wykorzystała we własnej działalności gospodarczej.
Zapobieganie i przewidywanie dla bezpieczeństwa interesów firmy
Znajomość oraz odnajdywanie się w przepisach prawnych pozwala pracodawcy skutecznie zabezpieczyć się przed omawianymi w tym artykule nieprzyjemnymi zdarzeniami, bezpośrednio godzącymi w interesy jego firmy. Bardzo ważne jest jednak, aby osoby piastujące kierownicze stanowiska w porę podejmowały odpowiednie działania, mające na celu ochronę przed czynami nieuczciwej konkurencji. Do takich naruszeń z reguły dochodzi nagle i niespodziewanie, dlatego też brak gotowości na takie sytuacje niestety pociąga za sobą szereg nieprzyjemności. Informowanie pracowników o odpowiedzialności prawnej za dopuszczanie się czynów szkodzących firmie, sporządzanie odpowiednich umów oraz regulowanie zasad poufności powinny wpisywać się w podstawową aktywność każdego pracodawcy.
