Najważniejsze zmiany dotyczące składki zdrowotnej

Płatnicy składek szybko zdążyli się przekonać, że od nowego roku naliczanie i rozliczanie składki zdrowotnej stało się trudniejsze i o wiele bardziej skomplikowane. Nie jest to już czynność wykonywana automatycznie, a wymagająca dokładnych rozliczeń oraz starannego księgowania wszystkich przychodów i kosztów z działalności.

Mówiąc o składce zdrowotnej w 2022 roku, należy rozpocząć od tego, że od 4 miesięcy jej wartość przestała być zryczałtowana i zaczęła kształtować się w różnych wysokościach, na co wpływ mają miesięczne przychody i koszty każdego płatnika. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustala się odrębnie, w zależności od wybranej formy opodatkowania. Inne zasady stosuje się w odniesieniu do opodatkowanych:
1. według skali podatkowej
2. podatkiem liniowym
3. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych
4. kartą podatkową

W związku z tym, że wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne ustala się odrębnie za każdy miesiąc, konieczne stało się także składanie comiesięcznych deklaracji rozliczeniowych. Wcześniej obowiązek ten spoczywał jedynie na wybranych podmiotach.

Kolejną, niezwykle istotną zmianą, która wywołała chyba największe emocje w społeczeństwie, jest brak możliwości odliczania składki zdrowotnej od podatku.

Nowe zasady naliczania i rozliczania składki zdrowotnej spowodowały ponadto zmiany w dotychczasowych terminach opłacania składek. Przypomnijmy, że od 1 stycznia 2022 roku jednostki i zakłady budżetowe rozliczają się do 5 dnia każdego miesiąca (tutaj nic się nie zmieniło), płatnicy posiadający osobowość prawną rozliczają się do 15 dnia każdego miesiąca, a pozostali płatnicy składek do 20 dnia każdego miesiąca. W ramach wprowadzonych zmian ustalono także rok składkowy, który trwa od 1 lutego 2022 do 31 stycznia 2023.

Jak rozliczać składkę zdrowotną w 2022 roku?

Przedsiębiorcy opodatkowani według skali podatkowej, w formie podatku liniowego i ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych stosują roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wprawdzie co miesiąc obliczają oni wysokość składki od miesięcznej podstawy wymiaru, to po zakończeniu roku ustalają dodatkowo wysokość składki rocznej od podstawy jej wymiaru. W praktyce tak obliczona składka roczna może być wyższa lub niższa od sumy składek opłaconych miesięcznie. Przedsiębiorca będzie zatem zobowiązany do dopłaty powstałej różnicy lub zyska prawo do wystąpienia o zwrot nadpłaty.

a) Skala podatkowa
W przypadku opodatkowania dochodów według skali podatkowej stawka wynosi 9% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. W praktyce składkę tę płaci się w wysokości 9% liczonej od dochodu, z zastrzeżeniem, że nie może być ona niższa niż 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego w danym roku kalendarzowym. Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2022 roku wynosi 3010 zł, a zatem miesięczna składka zdrowotna nie może być niższa niż 270,90 zł. Nawet gdy w danym miesiącu nie uzyskamy żadnych dochodów, nie zwalnia nas to z obowiązku zapłaty składki w wysokości minimalnej.

b) Podatek liniowy
Podatnicy, którzy jako formę opodatkowania wybrali podatek liniowy, rozliczają się na takich samych zasadach jak podatnicy na skali podatkowej. Z tą jednak różnicą, że wysokość ich składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi nie 9%, a 4,9% dochodu, nie mniej niż 270,90 zł.

c) Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Składka zdrowotna dla ryczałtowców jest uzależniona od wysokości rocznego przychodu, jaki uzyskali oni z prowadzonej działalności gospodarczej. Kwoty składki zdrowotnej miesięcznej i rocznej są ustalane z uwzględnieniem przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (włącznie z wypłatami z zysku) w IV kwartale 2021 roku, które wynosi 6221,04 zł.
• Roczny przychód do 60 tys. złotych (podstawa wymiaru składki zdrowotnej 60% przeciętnego wynagrodzenia: 3732,62 zł) – miesięczna wysokość składki zdrowotnej to 335,94 zł.
• Roczny przychód od 60 tys. złotych do 300 tys. złotych (podstawa wymiaru składki zdrowotnej 100% przeciętnego wynagrodzenia: 6221,04 zł) – miesięczna wysokość składki zdrowotnej to 559,89 zł.
• Roczny przychód powyżej 300 tys. złotych (podstawa wymiaru składki zdrowotnej 180% przeciętnego wynagrodzenia: 11 197,87 zł) – miesięczna wysokość składki zdrowotnej to 1007,81 zł.

Podatnicy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mogą ponadto skorzystać z uproszczenia w ustalaniu wysokości składki zdrowotnej. Uprawnienie to przysługuje jednak wyłącznie tym przedsiębiorcom, którzy prowadzili działalność gospodarczą przez cały poprzedni, 2021 rok (rozpoczęcie działalności w trakcie 2021 roku oraz zawieszenie jej nawet na miesiąc w 2021 roku dyskwalifikuje z możliwości skorzystania z trybu uproszczonego). W uproszczonej metodzie składka zdrowotna zostaje ustalona na podstawie przychodów uzyskanych w 2021 roku, pomniejszonych o składki ZUS na ubezpieczenia społeczne. Składkę w takiej wysokości opłaca się przez cały rok, natomiast rozliczenie składki rocznej następuje na podstawie przychodu za 2022 rok.

d) Karta podatkowa
Składkę zdrowotną w stałej wysokości wynoszącej 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego w danym roku kalendarzowym płacą podatnicy rozliczający się kartą podatkową. W tym przypadku jej wysokość nie zostaje uzależniona od comiesięcznych przychodów i kosztów i wynosi 270,90 zł.

Specjalny wniosek o zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej

Podatnicy powinni pamiętać zarówno o złożeniu rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za rok 2022, jak i wystąpieniu ze specjalnym wnioskiem o zwrot nadpłaconej składki, jeśli tak wynikałoby z rozliczenia rocznego. Aby uzyskać zwrot nadpłaconej składki, podatnik jest zobowiązany złożyć wniosek w formie elektronicznej w termie 1 miesiąca od upływu terminu złożenia rozliczenia rocznego. Co ważne, niezłożenie takiego wniosku lub niedotrzymanie terminu oznacza brak zwrotu i możliwości odzyskania nadpłaconych składek! Zakład nie dokonuje zatem takiego zwrotu automatycznie, a jedynie po inicjatywie uprawnionego płatnika.

Źródło: Centrum Księgowości Transportowej