Wśród głównych tematów znalazły się m.in. finansowanie infrastruktury TEN-T, mobilność wojskowa, cyfryzacja, transformacja energetyczna i konkurencyjność sektora.

Infrastruktura transportowa – inwestycja o wysokim zwrocie

Jak podkreślono w analizach przedstawionych przez Polską Prezydencję, silny i sprawnie funkcjonujący system transportowy to fundament jednolitego rynku, a także klucz do globalnej konkurencyjności UE. Raporty Enrico Letty („Dużo więcej niż rynek”) i Mario Draghiego („Strategia konkurencyjności dla Europy”) wskazują jednoznacznie, że każda inwestycja w sieć TEN-T przynosi wielowymiarowe korzyści – od wzrostu mobilności i handlu, po nowe miejsca pracy i wyższy poziom bezpieczeństwa.

Zrewidowana sieć TEN-T obejmuje horyzonty czasowe 2030, 2040 i 2050 roku. Osiągnięcie zakładanych parametrów technicznych i funkcjonalnych wymaga jednak mobilizacji ogromnych środków finansowych i ścisłej współpracy państw członkowskich, zwłaszcza na odcinkach transgranicznych. Szacunkowe potrzeby tylko w zakresie projektów cywilnych sięgają 845 miliardów euro do 2040 roku.

Mobilność wojskowa i odporność strategiczna UE

W dobie rosyjskiej agresji przeciwko Ukrainie kwestia infrastruktury o podwójnym zastosowaniu nabrała kluczowego znaczenia. Gotowość i mobilność wojskowa stały się integralną częścią strategii bezpieczeństwa UE – zarówno pod kątem logistyki wojskowej, jak i utrzymania ciągłości łańcuchów dostaw. W raporcie prezydenta Finlandii Sauli Niinistö „Bezpieczni razem” podkreślono konieczność stworzenia infrastruktury odpornej na kryzysy i dostosowanej do potrzeb zarówno cywilnych, jak i wojskowych.

Komisja Europejska, we współpracy z Europejskim Sztabem Wojskowym i państwami członkowskimi, pracuje obecnie nad listą tzw. „punktów zapalnych” – miejsc, które utrudniają swobodne przemieszczanie wojsk i sprzętu. Wstępnie zidentyfikowano co najmniej 500 takich lokalizacji, wymagających pilnych działań inwestycyjnych.

W dokumencie „Biała Księga w sprawie obrony europejskiej – Gotowość 2030” jednoznacznie wskazano, że rozwój infrastruktury dwufunkcyjnej i mobilności wojskowej wymaga nie tylko wsparcia finansowego, ale także uproszczonych procedur, wspólnych zamówień i ujednoliconych standardów.

Potrzeba trwałego finansowania i wspólnych priorytetów

Podczas wszystkich debat wybrzmiało jedno przesłanie: Europa potrzebuje zintegrowanej, cyfrowej i odpornej infrastruktury transportowej. Zapewnienie stabilnego finansowania z budżetu UE, uwzględniającego zarówno inwestycje cywilne, jak i potrzeby mobilności wojskowej, to warunek sine qua non dla realizacji strategicznych celów wspólnoty.

Dodatkowo wskazano na:
🚩 rosnące koszty utrzymania starzejącej się infrastruktury,
🚩 potrzebę wsparcia technologii wspierających zieloną i cyfrową transformację (paliwa alternatywne, ITS, zarządzanie ruchem),
🚩 konieczność inwestowania w kolej dużych prędkości, porty, terminale i infrastrukturę lotniczą,
🚩potrzebę dostosowania mechanizmów finansowych – z większym naciskiem na bezzwrotne formy wsparcia dla projektów niskomarżowych i dwufunkcyjnych.

Działania podjęte przez Polskę podczas prezydencji pokazały, że branża transportowa nie może być postrzegana wyłącznie w kategoriach logistyki. To dziś także element europejskiego bezpieczeństwa, spójności terytorialnej i nowoczesnej transformacji technologicznej. Teraz kluczowe będzie przełożenie dyskusji na konkretne decyzje budżetowe i legislacyjne.