Według szacunków SEOPAN, sieć dróg wymaga inwestycji w wysokości co najmniej 11,494 mld euro. Środki te miałyby zostać przeznaczone na likwidację wieloletnich zaległości w utrzymaniu infrastruktury, poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego, rozwój infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych oraz cyfryzację i transformację ekologiczną.

Obecny model finansowania opiera się niemal wyłącznie na budżecie państwa, co – jak podkreśla SEOPAN – przenosi pełne koszty na ogół podatników, niezależnie od tego, czy i jak korzystają z infrastruktury drogowej. To z kolei ogranicza dostępność środków na inne kluczowe cele społeczne, takie jak ochrona zdrowia, edukacja czy system emerytalny. Dodatkowo w obecnym systemie występują istotne nierówności terytorialne i modalne. Hiszpania jest jedynym dużym państwem Unii Europejskiej, którego sieć dróg szybkiego ruchu pozostaje w zdecydowanej większości bezpłatna – obejmuje aż 68% całkowitej długości niepłatnych autostrad w UE. Jednocześnie kierowcy hiszpańscy płacą za korzystanie z infrastruktury w innych krajach, podczas gdy zagraniczni użytkownicy dróg w Hiszpanii nie ponoszą żadnych kosztów związanych z ich utrzymaniem. W odróżnieniu od kolei, transportu morskiego czy lotniczego, użytkownicy transportu drogowego – który odpowiada za 84% krajowego ruchu pasażerskiego i 95,8% przewozów towarowych – nie płacą za korzystanie z infrastruktury.

W ramach przedstawionej propozycji SEOPAN zakłada wprowadzenie opłat drogowych na 13 674 km autostrad międzymiastowych, które są obecnie bezpłatne. Zaproponowano stawki na poziomie 0,03 euro za kilometr dla pojazdów lekkich i 0,14 euro za kilometr dla ciężarowych – są to wartości niższe od średnich stawek obowiązujących w krajach UE z systemami taryfikacji. Wprowadzenie takiego modelu miałoby pozwolić nie tylko na sfinansowanie wspomnianych inwestycji, ale także na ujednolicenie i obniżenie opłat na już istniejących odcinkach płatnych. Całość systemu miałaby być wdrażana przy uwzględnieniu ulg dla użytkowników regularnych oraz osób szczególnie narażonych na skutki reformy, w zależności od rodzaju pojazdu, intensywności korzystania z infrastruktury lub statusu właściciela.

Model zakłada, że przez 25 lat koncesjonariusze będą odpowiadać za eksploatację i utrzymanie infrastruktury – koszty te oszacowano na 38,447 mld euro. Przewidziano również uiszczenie jednorazowej opłaty przez operatorów w wysokości 8,088 mld euro na rzecz państwa, a także pokrycie obecnie funkcjonujących bonifikat w systemie opłat (3,781 mld euro).n Scenariusz bazowy miałby przynieść przychody z opłat drogowych na poziomie 143 mld euro w ciągu 25 lat, oszczędności budżetowe rzędu 41 mld euro i zwrot fiskalny w wysokości 35,3 mld euro. W wariancie uwzględniającym średnie stawki unijne (0,09 euro/km dla pojazdów lekkich i 0,18 euro/km dla ciężarowych), przychody mogłyby wzrosnąć do 297 mld euro, przy zachowaniu takich samych oszczędności budżetowych i zwrocie fiskalnym na poziomie 86 mld euro.

Zgodnie z danymi zaprezentowanymi w równoległym raporcie firmy PwC, obecnie 19 krajów UE objęło opłatami 100% swojej sieci autostrad, a kolejne 5 – ponad 75%. Na tym tle Hiszpania, z odpłatnością obejmującą jedynie 13% sieci dróg o dużej przepustowości (trzeciej co do długości na świecie), stanowi wyjątek w skali kontynentu.

Źródło: SEOPAN