Raport analizuje obowiązujący stan prawny w krajach europejskich w zakresie medycznych kryteriów oceny zdolności do kierowania pojazdami w odniesieniu do aktualnych przepisów UE. Propozycje zmian spodziewane są jeszcze w tym roku.

Z analizy wynika, że punktem wyjścia dla wielu krajów UE jest nadal kryterium wieku, pomimo badań wskazujących, że na zdolność do prowadzenia pojazdu o wiele większy wpływ mają takie czynniki jak niektóre schorzenia, nadużywanie substancji, zaburzenia psychiczne, padaczka i cukrzyca. Nie wykazano, aby obowiązkowa kontrola starszych kierowców była skuteczna w zapobieganiu poważnym kolizjom. ETSC zaleca, aby rządy krajowe w szerszym zakresie korzystały z warunkowych praw jazdy, aby umożliwić osobom, które mogą być narażone na niewielkie ryzyko, dalsze prowadzenie pojazdu w określonych okolicznościach.

Zdaniem autorów raportu, istotnym problemem jest również brak dobrych danych na temat roli, jaką w kolizjach drogowych odgrywają stany chorobowe i inne zaburzenia. Pomocne w tym względzie mogłyby się okazać ogólnoeuropejskie dane z badania kolizji, jednak obecnie tylko niewielka liczba krajów systematycznie gromadzi tego typu informacje. Jednym z wyjątków jest Finlandia, gdzie po każdej śmiertelnej kolizji przeprowadza się szczegółowe dochodzenie. W 16% przypadków odnotowanych w latach 2014-2018 fińscy badacze za przyczynę śmiertelnej kolizji uznali chorobę kierowcy. Najczęstszym czynnikiem ryzyka w tej kategorii były choroby sercowo-naczyniowe. Spośród 141 śmiertelnych kolizji, jakie miały miejsce w latach 2014-2018, i które, według badaczy, były spowodowane chorobą kierowcy, w 119 przypadkach bezpośrednią przyczyną była choroba serca lub nadciśnienie.

W wielu krajach przy okazji składania pierwszego wniosku o wydanie prawa jazdy wymagana jest jakaś forma oceny stanu zdrowia, poza obowiązkowym badaniem wzroku wymaganym przez przepisy UE. Istnieją jednak ogromne różnice w sposobie przeprowadzania tych kontroli w różnych krajach. Ocena stanu zdrowia może polegać na wypełnieniu przez wnioskodawcę formularza samooceny, może być badaniem lekarskim przeprowadzanym przez lekarza rodzinnego lub badaniem wykonywanym przez lekarza specjalistę lub ośrodek badania kierowców. ETSC zaleca, aby UE i rządy krajowe rozważyły przyjęcie we wszystkich państwach członkowskich znormalizowanego procesu przesiewowego, który oparty będzie na najlepszych praktykach międzynarodowych.

Zdolność do kierowania pojazdem ocenia się zarówno na podstawie subiektywnego osądu jak i obiektywnych kryteriów naukowych, ale zakres szkoleń lub wytycznych dla osób dokonujących tej oceny w poszczególnych krajach europejskich znacznie się różni. Nie ulega wątpliwości, że jasny zestaw wytycznych w tej kwestii byłby bardzo pożądany. Zdaniem ETSC, należy podkreślić rolę lekarzy ogólnych jako tych, którzy w pierwszej kolejności powinni identyfikować osoby narażone na czynniki ryzyka. Rada wzywa również rządy krajowe do opracowania i wprowadzenia programów szkoleniowych, które są skuteczne i akceptowane przez lekarzy rodzinnych.

Obecne przepisy unijne wyraźnie wykluczają wydawanie praw jazdy osobom uzależnionym od alkoholu. Na pierwszy rzut oka taka zasada może wydawać się rozsądna, biorąc pod uwagę, że 25% wszystkich śmiertelnych wypadków drogowych w UE ma związek z alkoholem. Jednak zawsze istnieje możliwość, że osoby, które złapano na prowadzeniu pod wpływem alkoholu i osoby uzależnione od alkoholu będą ignorować zakazy prowadzenia pojazdów i mimo wszystko zasiadać za kierownicą. W przypadku osób uzależnionych od alkoholu obecne przepisy UE w praktyce uniemożliwiają dostęp do jednego z najskuteczniejszych narzędzi zapobiegania powtarzającym się wykroczeniom związanym z prowadzeniem pojazdów pod wpływem alkoholu: programów rehabilitacyjnych wykorzystujących blokadę alkoholową. Umożliwiają one sprawcom takich wykroczeń dalsze prowadzenie, pod warunkiem, że ich pojazd jest wyposażony w blokadę. ETSC twierdzi, że przepisy unijne powinny umożliwiać osobom uzależnionym od alkoholu skorzystanie z takiej opcji i dalsze prowadzenie pojazdów z takim ograniczeniem.

Jeśli chodzi o prowadzenie pojazdu pod wpływem leków, wiedza o ich skutkach jest bardziej ograniczona niż w przypadku alkoholu. ETSC zaleca stosowanie unijnej kategoryzacji „DRUID” do oznaczania odpowiednich leków i podkreśla rolę lekarzy w informowaniu pacjentów o wpływie leków wydawanych na receptę na zdolności prowadzenia pojazdów.

Źródło: ETSC