W maju Komisja Europejska skierowała do państw członkowskich szereg sugestii, aby pomóc im ograniczyć zużycie energii w odpowiedzi na wzrost cen spowodowany agresją Rosji na Ukrainę, m.in. poprzez zmniejszenie prędkości na autostradach i na obszarach miejskich.

Ze względów bezpieczeństwa ETSC od kilku lat apeluje do Komisji Europejskiej o opracowanie formalnych zaleceń w celu ograniczenia prędkości, a sugestia ta została poparta przez Parlament Europejski w raporcie przyjętym w październiku 2021 r. Komisja Europejska wydała już formalne zalecenie dotyczące ilości alkoholu, po spożyciu której nie można prowadzić pojazdu, w wyniku czego kilka krajów podjęło działania w celu zmniejszenia maksymalnego dopuszczalnego poziomu alkoholu dla różnych kategorii kierowców.

Majowy dokument Komisji „Oszczędzaj energię” nie ma statusu formalnego zalecenia, a Komisja nie wspomniała o żadnych konkretnych ograniczeniach prędkości dla różnych rodzajów dróg. Zawiera jednak stwierdzenie, że niższe prędkości mogą przyczynić się do mniejszego zużycia energii, a także ratować życie. We wrześniu Kristian Schmidt, nowo mianowany koordynator UE ds. bezpieczeństwa ruchu drogowego, powiedział na posiedzeniu Komisji Transportu Parlamentu Europejskiego, że Komisja będzie monitorować, w jakim stopniu to zalecenie jest wprowadzane w życie.

Jak więc państwa członkowskie reagują na ten pomysł? W czerwcu ETSC zwróciło się do ministrów transportu 27 państw członkowskich z prośbą o informacje w tej sprawie. Jedenastu udzieliło odpowiedzi o różnym zakresem szczegółowości. Zostały one pogrupowane w ramach trzech kategorii.

Pracujemy nad tym

Bułgaria poinformowała, że zdaniem jej nowej Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, maksymalne prędkości na bułgarskich drogach powinny zostać zmniejszone, „biorąc pod uwagę doświadczenia europejskie”. Wskazano również na opublikowany w kwietniu projekt ustawy, który ograniczy maksymalną prędkość na autostradach ze 140 km/h do 130 km/h.

Estonia odpowiedziała, że „potrzebne są dalsze dyskusje polityczne, aby podjąć decyzje i mają nadzieję, że wyniki zostaną odzwierciedlone w przyszłorocznych strategiach bezpieczeństwa ruchu drogowego”.

Wiceminister transportu Grecji powiedział, że grecki narodowy plan strategiczny będzie obejmował ograniczenie prędkości na drogach wiejskich z obecnych 90 do 80 km/h, oraz ustanowienie limitu prędkości na miejskich obszarach mieszkalnych do 30 km/h.

Zastępca sekretarza stanu Łotwy powiedział, że maksymalna prędkość na głównych drogach w kraju to 110 km/h, a na pierwszej budowanej obecnie autostradzie będzie obowiązywało ograniczenie do 120 km/h. Powiedział też, że na „obszarach w pobliżu szkół, przedszkoli itp.” dozwolona prędkość wynosi 30 km/h, a na terenach zamieszkałych – 20 km/h, dodając, że toczy się „dyskusja” o zmniejszeniu ogólnego limitu prędkości w miastach do 30 km/h.

Słoweński minister infrastruktury powiedział, że „uważnie rozważa” możliwość wprowadzenia zalecanych ograniczeń prędkości, aby przygotować „najlepsze rozwiązanie dla Słowenii”.

Już to zrobiliśmy

Dania wskazała na swoje podejście polegające na dostosowywaniu prędkości do konkretnych warunków lokalnych, stwierdzając, że domyślne ograniczenia prędkości 80 km/h na drogach wiejskich i 50 km/h na drogach miejskich są w wielu przypadkach obniżane, odpowiednio do 70 km/h i 60 km/h. Duńczycy podkreślili również „silną i długą tradycję” planowania i projektowania ulic dla wszystkich użytkowników dróg. „W duńskich miastach główne ulice i drogi są w dużej mierze wyposażone w jednokierunkowe ścieżki rowerowe lub ścieżki rowerowe przy chodniku”.

Minister transportu Luksemburga powiedział, że w pełni popiera „pomysł zmniejszenia prędkości na naszych drogach”, ale nadal będzie podejmował decyzje biorąc pod uwagę indywidualne przypadki. Zauważył, że na wielu odcinkach dróg wiejskich obowiązuje ograniczenie do 70 km/h, a gminy „zachęca się” do zmniejszania prędkości w miastach do 30 km/h, i do 20 km/h na obszarach wspólnych.

Holenderski minister infrastruktury zauważył, że w marcu 2020 r. kraj obniżył limit prędkości na autostradach do 100 km/h (między 06:00 a 19:00), aby był zgodny z maksymalną prędkością na głównych drogach. Maksymalna prędkość na drogach poza terenem zabudowanym wynosi 80 km/h, ale na „drogach dojazdowych” poza terenem zabudowanym obowiązuje zwykle ograniczenie do 60 km/h. Na obszarach miejskich na około 70% dróg prędkość maksymalna wynosi 30 km/h, ale „obszary o małym natężeniu ruchu”, gdzie dzieci często bawią się na ulicy, mają maksymalną prędkość do 15 km/h. Minister zwrócił również uwagę, że rząd zlecił wykonanie badania dotyczącego projektowania dróg przelotowych na terenach zabudowanych, aby pomóc gminom, które chcą u siebie wprowadzić ograniczenie do 30 km/h na tej części sieci.

Hiszpania „w pełni popiera zasady proponowanego podejścia”, które miały „kluczowe znaczenie dla nowej Strategii Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego” przedstawionej 9 czerwca. Stwierdzono, że na 10.000 km dróg międzymiastowych od stycznia 2019 obowiązuje niższy limit prędkości, tzn. do 90 km/h (obniżony ze 100 km/h) r., a w pierwszym roku po jego obniżeniu liczba zgonów na drogach wiejskich spadła o 10%. Ministerstwo podkreśliło również wprowadzoną w maju 2021 r. zmianę polegającą na zmniejszeniu domyślnego ograniczenia prędkości w miastach na drogach jednojezdniowych do 30 km/h w całym kraju – co jest pierwszym tego typu rozwiązaniem na świecie. Według danych rządowych liczba zgonów na drogach miejskich również spadła o 10% w ciągu pierwszych ośmiu miesięcy od wprowadzenia tego ograniczenia.

Szwecja wskazała na przyjętą już w roku 1997 Wizję Zero oraz na swoją politykę ustanawiania ograniczeń prędkości w oparciu o standardy techniczne dróg i pojazdów. Minister podkreślił również wiodącą rolę swojego kraju w opracowaniu Deklaracji Sztokholmskiej w sprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego, która podkreśla wagę środków zarządzania prędkością.

Dzięki, ale nie

Urzędnik niemieckiego ministerstwa transportu powiedział, że rząd federalny „nie uważa, aby wprowadzenie ogólnego ograniczenia prędkości na autostradach było celowe” i że „polityka mobilności musi zachować sprawiedliwą równowagę między poszanowaniem praw obywateli do wolności osobistej a narzucaniem niezbędnych wymogów bezpieczeństwa ruchu drogowego.” Urzędnik powiedział również, że „niemieckie autostrady są jednymi z najbezpieczniejszych na świecie”, chociaż w porównaniu z krajami europejskimi Niemcy zajęły dopiero 10. miejsce w rankingu opracowanym przez ETSC w 2015 r. Powiedział, że ministerstwo chciałoby dać władzom lokalnym „większą elastyczność w zarządzaniu ruchem”, ale „ogólne ograniczenie prędkości do 30 km/h na takich obszarach nie powinno być celem”. Powiedział też, że ministerstwo „nie wierzy, że takie ograniczenie prędkości na głównych drogach ma sens”.

Rządy Austrii, Belgii, Chorwacji, Cypru, Czech, Finlandii, Francji, Węgier, Irlandii, Włoch, Litwy, Malty, Polski, Portugalii, Rumunii i Słowacji nie udzieliły odpowiedzi.

Komentując odpowiedzi, Antonio Avenoso, dyrektor wykonawczy ETSC, powiedział:

Prawa fizyki obowiązują w równym stopniu w każdym państwie członkowskim UE. Nasza sugestia, że UE powinna formalnie zalecić wprowadzenie limitów prędkości na autostradach do 120 km/h, na drogach wiejskich do 80 km/h i na obszarach miejskich do 30 km/h, jest rozsądna i pragmatyczna; o czym świadczy fakt, że niektóre z krajów, gdzie liczba wypadków śmiertelnych jest najmniejsza mają nawet niższe limity. Nie ma dziś absolutnie żadnego uzasadnienia dla utrzymywania domyślnego limitu prędkości w miastach do 50 km/h, gdzie ruch zmotoryzowany miesza się z ruchem pieszych i rowerzystów, ani znormalizowanych ograniczeń na drogach wiejskich, które są zbyt wysokie na wielu odcinkach, ani tym bardziej braku ograniczeń prędkości na autostradach. Jesteśmy wdzięczni krajom, które odpowiedziały na naszą ankietę, i jesteśmy gotowi współpracować z każdym rządem, który chce podjąć działania na rzecz ograniczenia prędkości. W całej Europie jest wiele przykładów dobrych praktyk, które warto naśladować.